Alamat ng Sari-manok

Mahalagang sagisag ng mga kapatid nating Muslim sa Mindanao ang sari-manok. Mayaman sa katha at mga kuwentong-bayan ang tungkol sa simu-simula ng sari-manok. Alamin natin.

May kaisa-isang anak na dalaga ang sultang Maranao sa Lanao. Maganda, mabait, magulang, at matulungion si Sari. Hindi kataka-takang mapamahal sa Sultan at sa mga tao si Sari.

Nang sumapit ang ikalabingwalong kalarawan ni Sari, isang malaking piging ang iginayak ng USltan para sa kanya. Ipinagdiwang ito sa malawak na bakuran nina Sari. Nagagayakan ang buong paligid. Talagang marangya at masaganang salu-salo ang inihanda ng Sultan sa pinakamamahal niyang anak.

Masayang-masaya ang lahat. Nang biglang may lumitaw na malaking-malaking manok na tandang. Nagulat ang balana. Hangang-hanga sila sa magarang tindig ng manok. Lalo pang nagulat sila nang sa isang iglap ay nagbago ng anyo ang tandang na manok. Naging isang napakakisig na prinsipe ito. Magalang itong bumati sa lahat at Pagkatapos ay nagsalita nang malakas.

“Naparito ako upang kunin ang dalagang minamahal ko. Siya ay Matagal ko nang inalagaan, binantayan, at minahal,” ang sabi ng mahiwagang prinsipe. Lalong nagulat ang lahat at halos walang nakakilos o nakapagsalita man lamang.

Muling nag-anyong tandang ito at kinuha ang dalagang binaggit niya na walang iba kundi si Sari. Lumipad itong paitaas. Mula noon ay hindi na nakita pa si Sari at ang manok.

Lungkot na lungkot ang Sultan. Hinintay ang pagbabalik ni Sari at ng manok. Ngunit hindi na sila nagbalik. Iniutos ng sultan sa pinakamagaling na manlililok ng tribu na lumilok sa kahoy ng magilas na tandang na iyon na tumangay sa kanyang anak.

Nayari ang isang napakagandang lilok sa kahoy. Ito ay mahal na mahal ng Sultan. Tinawag niya itong sari-manok. Naging simbolo ito ng tribu.

Maraming naging kapaniwalaan tungkol sa sari-manok. Maraming salaysay tungkol rito. Ang sari-manok ay naging sagisag din ng pagkakaroon ng dugong bughaw, katanyagan, kayamanan, at karangalan. Ang simbolong sari-manok ay dapat ipagmalaki ng bawat Pilipino, pagkat ito sa kasalukuyan ay isang sagisag ng ating bansa.

May iba pang mga palagay at haka-haka tungkol sa sari-manok. Ito raw ay gintong ibon na ayon sa iba ay siyang nagdala sa mga tao sa pulo ng Mindanao ng maraming biyaya.
Anuman ang hiwagang nakabalot hinggil sa sari-manok, ito ay mananatiling sagisag ng mga kapatid na Muslim sa Mindanao isang likhang sining at mapa na ng ating mga ninuno.

Ang Alamat ng Tiyanak

Si Isko ay isang magsasaka. Isang araw habang naglalakad mula sa kanyang tahanan patungong bayan upang mamili sa palengke ng mga gagamitin niya sa pagsasaka. Malayo-layo rin ang kanyang lalakbayin. Sa isang liblib na lugar na malapit sa may batis ay may narinig siyang isang malakas na iyak ng bata. Si Isko ay nagtataka kung papaano nagkaroon ng sanggol sa lugar na iyon. Hinanap niya ito hanggang sa ito’y kanyang natagpuan. Nagulat si Isko ng makita niya ang isang sanggol na hubo’t-hubad na nakahiga sa damuhan.

Dahil si Isko ay likas na maawain ay kinuha niya ang sanggol. “Sino kayang ina na walang puso ang nag-iwan nito” ani ni Isko. Naisip ni Isko na dalhin sa bayan ang sanggol. Habang siya ay naglalakad, karga niya ang sanggol na patuloy ang pag-iyak, “Siguro ay giniginaw ang sanggol na ito” ani Isko. Upang mabawasan ang ginaw ng sanggol ay kanyang binuksan ang pagkakabutones ng kanyang damit at ibinalot ang kawawang sanggol. Tumahan ang sanggol at ito naman ay ikinatuwa ni Isko.

Ilang saglit ang nakalipas ay nakaramdam si Isko na bahagyang kirot sa knayang tagiliran. Ito’y sinawalang bahala niya sa pag-aakalang ni lalaro lamang ng sanggol ang knayang sarili. Ilang sandali pa ay naramdaman niyang tila bumibigat ang sanggol. “kapag nagpatuloy pa ito ay ilalabas ko na sa loob ng aking damit.” Nang hindi na niya matagalan ay inilabas na niya ito at pinagmasdan. Ang gulat ni Isko ng kanyang makita na ang sanggol pala ay isang halimaw, nakakatakot ng itsura. Isang matandang duwende na mabalahibo, Malaki at matatalim ang ngipin. Kinagat ng duwende ang kaniyang tagiliran at nakapag-iwan ito ng malalim na sugat. “Isa kang tiyanak.” Sigaw ni Isko at kaniyang inihagis ang tiyanak. “Ha! Ha! Ha!” halakhak ng halimaw. “Natikman ko rin ang iyong dugo.” Wika nito at ito’y biglang naglaho. Duguan ang tagiliran ni Isko. Kaya’t nagtungo siya sa bayan upang ipagamot ang kanyang sugat.

Ang Alamat ng Pinya

Noong unang panahon, may isang batang nakatira sa isang malayong gulod. Pina ang pangalan niya. Sa tuwing may ipagagawa o ipahahanap ang knayang ina, laging ganito ang knayang sinasabi:

“Hindi ko po makita ang palayok.”
“Hindi ko po makita ang gunting.”
“Hindi ko po makita ang tabo.”

Minsan, nagkasakit ang Nanay ni Pina at inutusan siyang magluto. Matutulog na sana ang maysakit nang marinig na naman niya ang tinig ni Pina.

“Nanay, hindi ko po makita ang sandok.”
“Naku, Pina, magkaroon ka sana ng maraming mata nang makita mo ang hinahanap mo!” sambit ng ina.

Nakatulog ang Nanay ni Pina. Nang magising siya, wala pa rin ang kanyang anak. Hinanap niya ito sa palaruan at sa mga kapitbahay. Wala raw nakakita kay Pina.

Isang araw, aalis na muli ang ina ni Pina upang hanapin ang nawawalang anak. Napansin niyang may tumutubong halaman sa may tabi ng kanilang hagdan. Noon lamang siya nakakita ng ganoong halaman. Matutulis at matitinik ang mga dahon nito Ang bunga ay bilugan na parang ulo ng tao at maraming mata. Nag-isip ang ina at nasabi niya sa kanyang sarili, “Marahil, ito ang anak kong si Pina.” Dahil sa pagmamahal sa anak, inalagaan niyang mabuti ang halaman at tinawag niya itong “Pina.” Sa paglipas ng panahon, ang “pina” ay naging “pinya.”